Büyük Atatürk ve Yavru Vatan Kıbrıs

15/11/2024

13

15 Kasım 1983 K. Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin Kuruluşu Anısına

1930 Seçimleri, Kıbrıs

Kıbrıs Türklüğü’nün bağımsızlık mücadelesinde erken dönemi dönüm noktalarından biri de 1930 seçimleri ile 1931 Rum isyanıdır. -Kıbrıs 1930 seçimleri…- 1931’de Rumların “Enosis”
(Adanın Yunanistan’a bağlanması) isyanı başladı. Rumlar, İngiliz valisinin konağını yakınca İngiliz politikası sertleşti. Türk cemaati ise Enosis’e karşı olduğunu açıkladı. 1930 seçimlerinde, Atatürk devrimlerini ve Türk milliyetçiliğini savunan “Halkçılar” grubu
büyük başarı kazanmış, İngiliz Sömürge Yönetimi işbirlikçileri ise ağır bir darbe almıştı. Rumlar’ın Ada’yı Yunanistan’a ilhak amacıyla çıkarttıkları 1931 Rum İsyanı sonrasında, İngilizler, Türklere ve Rumlara baskı uyguladı. Okullara Türk bayrağı çekilmesi ve İstiklal Marşı’nın okunması yasaklandı.

Kıbrıslı Türkler tarafından farklı çözüm yolları arandı. Ada’dan Türkiye Cumhuriyeti Hükûmeti yetkililerine mektup ve rapor gönderilerek karşılaştıkları sorunlarla ilgili bilgi verildi. Atatürk’ün Türk Silahlı Kuvvetleri’nin 1930’lu yıllarda Antalya bölgesinde
yaptığı bir tatbikatta söylediği

“Efendiler, Kıbrıs düşman elinde bulunduğu sürece bu bölgenin ikmal yolları tıkanmıştır. Kıbrıs’a dikkat ediniz. Bu Ada bizim için çok önemlidir”

sözleri adayı İngilizlere bırakmaya ve hele hele “Kıprıs Türkleri”ni yalnız bırakmaya hiçte niyetli olmadığını gösteriyordu. Kıbrıs adasında meydana gelen 1931 Rum İsyanları’ndan sonra Ankara’ya gelen ve kurulacak olan mukavemet hareketi için yardım isteyen bir Kıbrıs Türk heyetine o günlerin zor ekonomik koşulları altında büyük bir maddi yardımda bulunmuş, heyete, Antalya’daki askeri tatbikatta ifade ettiği “Efendiler, Kıbrıs düşman elinde bulunduğu sürece bu bölgenin ikmal yolları tıkanmıştır. Kıbrıs’a dikkat ediniz.
Bu Ada bizim için çok önemlidir.” sözünü tekrarlamıştı.

Kıbrıs’tan gelen Türk heyetinin taleplerini dinleyen Atatürk, Dışişleri yetkililerine Kıbrıslı Türkler’le müşterek Kıbrıs Türk toplumunun 1930’lu yıllarda iktisadî açıdan son derece kötü
durumda olmasının önüne geçecek önerileri içeren bir rapor hazırlanması talimatını verdi. Çok geçmeden “Rapor” hazırlandı. Türkler’in Kıbrıs’ta kalması, göç etmemesi için, iktisadî
durumlarının düzeltilmesinin önemi vurgulanıyor, Türk ailelerin iş bulabilmesi ve ekonomik darboğazdan kurtulabilmesi için önceliğin iktisadî girişimlere verilmesi üzerinde duruluyordu.

Raporda, Kıbrıs Türkleri’nin Ada’daki iktisadî durumunun düzeltilmesi için alınacak tedbirler çerçevesinde Gümrük ve İnhisarlar Vekâleti’nin bir sigara fabrikası tesis etmesi halinde, açılacak bir Türk fabrikasının senelik 100 bin kilo Türk tütünü işleyebileceği, Atatürk’ün direktifleriyle İzmir Birinci İktisat Kongresi’nde alınan kararlar doğrultusunda 26 Ağustos 1924 tarihinde kurulanİş Bankası’nın Kıbrıs’ta bir şube açması ile Sümer Bank’ın bir yerli malı pazarı açması gerekliliği belirtilmişti.

Kıbrıs Türkleri’nin silahlı eğitimi Atatürk döneminde başladı…

Adana ve Mersin’de özellikle yaz aylarında önemli miktarda ziraatla uğraşacak ameleye ihtiyaç vardı. Kıbrıs’ta işsiz kalan ve çok az miktarda bir yevmiye ile çalışan Türkler’e hususi vize verilerek, bunların bu şehirlerde çalışmalarının sağlanması, gelir sağlamak ve refah seviyesini yükseltmek için uygun bulundu. Adadaki İngiliz Sömürge Yönetimine Çukurova’da ihtiyaç duyulan mevsimlik işçi ihtiyacı bildirildi. Onlar da yaptıkları tetkiklerde
doğru bir talep olduğunu belirlemişlerdi.

Böylelikle İngiliz istihbaratının dikkatini çekmeden “Mevsimlik işçi” statüsünde
çalışmaya gelenlerden seçilenler, gizliliğe dikkat edilerek Antalya-Kemer yolu üzerinde ormanlık bir alan içinde bulunan gayri nizami harp tekniklerinin öğretildiği askeri kampa götürülüyordu. Türk Mukavemet Teşkilatı’nın ilk çekirdek kadrosu burada eğitim alan Türkler’den oluşturuluyordu.

Bu kamplarda eğitime tabi tutulan Kıbrıs Türklerine, Eğirdir Dağ ve Komando Okulu personeli tarafından silah kullanımı, bakımı, atış talimi, gerilla, komando, sabotaj, kundaklama ve gizli harekât teknikleri konularında bilgiler veriliyordu. Onlar da Kıbrıs’a döndüklerinde aldıkları eğitime göre hareket ediyordu. 1923-1930 arasında 5-6 bin Kıbrıslı Türk, Türkiye’ye göç etti.

Not: Cumhuriyet dönemi ve Kıbrıs konusu ile ilgili olarak
aşağıdaki kaynakları paylaşan Ömür Çelikdönmez beye müte
şekkirim

Doç. Dr. Özkul Çobanoğlu. Kıbrıs Türk Halk Kültüründe Atatürk Sevgisi ve
Devrimlerinin Yayılması Süreci Üzerine Tespitler. http://www.millifolklor.
com/PdfViewer.aspx?Sayi=44&Sayfa=2
Kübra Öz, Kıbrıs Türk Kimliğinin İnşasında Atatürk İlke ve
İnkılâplarının Etkisi http://www.itobiad.com/download/article-file/223577
Fahriye Emgili, İngiliz Yönetiminde Kıbrıs Türkleri ve Atatürk Devrimlerine
Bakışları. http://www.sosyalarastirmalar.com/cilt8/sayi41_pdf/2tarih_si
yaset_uluslararasiiliskiler/emgili_fahriye.pdf
Dr. Zafer Çakmak, Kıbrıs’tan Anadolu’ya Türk Göçü (1878–1938).http://www.turkiyatjournal.com/Makaleler/307143118_Zafer%20%C3%87AKMAK.pdf
Zehra Aslan. Tek Parti Döneminde Türkiye’nin Kıbrıs Politikasına Bakışı
https://www.academia.edu/35467163/Tek_Parti_Döneminde_Türkiye
nin_Kıbrıs_Politikasına_Bakışı