Çoban 1300, Cowboy 1852 Etimoloji

30/01/2024

394

Çoban

OTü: [ Gülşehri, Mantıku’t-Tayr, 1314]
ˁadl-ile yüz kurdı bir çūbān kılam
TTü: [ Aşık Paşa, Garib-name, 1330]
Mūsā hem anuŋ-içün çūbān-ıdı (…) çūpān gerek ṭağda dura
Çağ: [ Pavet de Courteille, Dictionnaire Turc Oriental, <1500]
çupan: berger (…) çupan aldatıcı: sorte d’épervier
~ Fa çōbān/şūpān/şiwān چوبان/چبان/شبان/شوان davar güden << OFa şupān a.a. (≈? Ave *fşu-pāna- a.a. § Ave fşu- davar + Ave pāna- koruyan, gözeten )

→ +ban

Not: Karş. Kürd şivân (a.a.). Doğu Türk dilleriyle ortak olan sözcüğün Türkçeye Kürtçeden alınmış olması ihtimali yoktur. • Çoban yıldızı deyiminde kastedilen Çolpan yıldızı ‘dır. Çolpan maddesine bakınız.

Benzer sözcükler: çoban aldatan, çoban köpeği, çoban yıldızı
çoban Kelime Kökeni
~ Fa çobān/çubān/şubān/şivān چوبان/چبان/شبان/شوان davar güden << OFa şupān a.a. (=? Ave *fşu-pāna- a.a. § Ave fşu- davar + Ave pāna- koruyan, gözeten ) → +ban
Tarihte En Eski Kaynak
çobān [ ed. Borovkov, Orta Asya’da Bulunmuş Kuran Tefsirinin… (1300 yılından önce) ]
çobān [ Aşık Paşa, Garib-name (1330) ]
çupān [ PavC (1500 yılından önce) ]

Cowboy (n.)

1725, “sığırlara bakan ve onları meraya götürüp getiren adam”, cow (n.) + boy’dan.
Amerikan-İngilizcesinde “Great Plains’te bir hayvancı veya çiftlik için otlayan sığırlara bakmakla görevli, işini at sırtında yapan adam” anlamı 1849’a aittir. Daha önce, Devrim sırasında (1775) New York civarındaki bir grup yağmacı sadık için aşağılayıcı bir isimdi. Mecazi anlamda 1942’de “atılgan ve pervasız genç adam” için kullanılmıştır (“pervasız” anlamına gelen bir sıfat olarak, 1920’lerden itibaren).

“Mesleği sığır bakmak olan kişi” için kullanılan en eski kelime cowherd’dır (geç dönem Eski İngilizce). Cowhand ilk olarak 1852 yılında Amerikan İngilizcesinde görülmüştür (bkz. hand (n.)). Cowpoke (1881 olduğu söylenir, 1940’lara kadar popüler kullanımda değildir) başlangıçta sığırları uzun sırıklarla demiryolu vagonlarına itenlerle sınırlı olduğu söylenir. Kovboylar ve Kızılderililer bir çocuk oyunu olarak (film dizilerini taklit ederek, vb.) 1941’e aittir.

https://www.etymonline.com/search?q=COWBOY

By Bilge Tonyukuk Enstitüsü zaman: Kasım 01, 2019