HomeMAINTan Kavramı

Tan Kavramı

Tonyukuk Yazıtında Tan

 

Türklerde tan kavramı karşımıza ilk kez Tonyukuk yazıtında çıkmaktadır. “Tan öncesinde Bolçu’ya  vardık”  şeklinde. Kavramda mitolojik karakter olan Tan Ana yer almaktadır.

Güneş doğmadan önce Ata kadınlar tepelerin dağların tepelerin en yükseklerine çıkarak Tan Ana’nın güneşi doğurtması için “gönül gönül” diye seslenirler.

Tan Ana sana gönülden sesleniyoruz bize güneşi doğur” yakarışlarında söz konusu olan güneşin ne denli bereketi temsil ettiği, Türklerin zihinlerinde ne kadar güçlü bir anlamı taşıdığı ortaya çıkmaktadır.

Türkistan ve Türkiye’nin yer adlarında ise Tan kavramına rastlanmamaktadır.

Tan vakti, Türklerin girdikleri savaşlarda alacakaranlıkta günün aydınlanmaya yakın olduğu anlarda taarruz ve baskınlara giriştiği bir andır. Bunu Atatürk’ün 26 Ağustos‘ta verdiği Dumlupınar meydan muharebesinde sabah beşte kalkışılan baskın taarruzunda görmekteyiz.

Ayrıca yine kendisinin  “ilk hedefiniz Akdeniz’dir” direktifi doğrultusunda Kıbrıs’a 1974 yılında girilen çıkarma harekatı da yine sabah beşte bir sürpriz baskın hareketi ile gerçekleşmiştir.

Görüldüğü üzere tan, bize Ata kadınlarımızı, Tan Anayı, savaş ve özgürlük kavramlarını hatırlatmaktadır. Böylece kavramın geniş kapsamlılığı ortaya çıkmaktadır.

Kavrama, Divanı Lugat it Türk ve Kutadgu Bilig’de ve  Şemsettin Sami’nin Kamus-ı Türki sözlüğünde de rastlamaktayız.

Kavramın Türkçedeki karşılıkları şafak, gün doğumu anlamlarına gelmektedir. Çince‘deki Tang kelimesinin anlamı da giriş, büyük oda anlamlarındadır. Türkçe’den Çince ya da tersi Çince‘den Türkçe’ye mi nakil olduğu konuları araştırılması gereken konulardır.

Çin’in en muhteşem hanedanı 618-907 yılları arasında yaşamış olan ve sanatın, şiirin en yüksek düzeylere çıktığı ve Türklerin de içerisinde katkıları  ile yer aldıkları bir dönemdir  Tang Hanedanı dönemi.

Bilge Tonyukuk ve Bilge Kağan’ın yaşadığı devirlerde Çin’de hüküm süren bir dönemdir sözkonusu olan.

Divan-ı Lügat it Türk

Türk Dilinin Etimoloji Sözlüğü, İZE

Türk Dilinin Etimoloji Sözlüğü, İZE

Kamus-ı Türki

Kavramlarla Heykel Sanatçımız Tankut Öktem’in Eserleri

Şehitlerin Gökten İnişi ve Atatürk anıtı (1988’de kompoze ettiği Kara Harp Okulu girişine yerleştirdiği yediyüz figürlü şaheser) Heykeltraş sanatçımız Tankut Öktem’in (1940-2007) eserleri, felsefi derinliği ve…

Heykel Sanatçılarımız Tankut Öktem, Oylum Öktem ve Sadun Boro

Kahramanın Yazıtı ve Kahramanların Yonutları: Bilge Tonyukuk ile Tankut Öktem Levent Ağaoğlu – 18/11/20240 Devlet Adamımız ve ilk yazarımız Bilge Tonyukuk’un Türkistan topraklarında granit taşa kazıttığını, YAZIT olarak…

Kahramanın Yazıtı ve Kahramanların Yonutları: Bilge Tonyukuk ile Tankut Öktem

Devlet Adamımız ve ilk yazarımız Bilge Tonyukuk’un Türkistan topraklarında granit taşa kazıttığını, YAZIT olarak evlatlarına emanet ettiğini, Heykeltraş sanatçımız Tankut Öktem bey bizzat kendi…

Oylum Öktem ve Bilgeler: Sadun Boro-Tankut Öktem

Sadun Boro ve Tankut Öktem. Anlatan: Oylum Öktem. 1 Kasım 2024 Koç Müzesi. Hasköy.

Könül Könül!

Tonyukuk Yazıtında Yedi

Türk Sir halkının ülkesinde  boy kalmadı. Dağda bayırda kalmış olanları toplanıp yedi yüz (kişi ) oldu. (Bu yedi yüz kişilik kuvvetin) iki bölüğü atlı idi, bir bölüğü…
Tonyukuk Yazıtında Yedi – Levent AĞAOĞLU
E-Posta Bültenimize Bekliyoruz.
Haftalık olarak, sizinle tüm içeriklerimizi e-posta yoluyla paylaşıyoruz.
icon
RELATED ARTICLES

LEAVE A REPLY

Please enter your comment!
Please enter your name here


Most Popular