Türkler ve Bilim

16/02/2025

49

Türkler tarihte önemli bilimsel keşiflere imza atmış olmalarına karşın haklarında yaratılan olumsuz algı ve imaj çalışmaları neticesinde Türk bilim adamları kimlikleri inkar edilerek bu keşif ve icatlar İran ve Arap bilim dünyasına atfedilmiştir. Bu konuda yapılan değerlendirmeler sayılamayacak kadar çoktur.

Türklerin bilim konusundaki katkıları Türkistan’dan başlayarak kademe kademe ilerlemiştir ve pantolon, demir işlentisi, üzengi, giyim kuşam üretimi için demir kullanımı öncesinde kesici alet taşlardan kesici aletlerin oluşturulması, sıfır sayısının keşfedilmesi şeklinde ilk akla gelen örnekler olarak sıralanabilecektir.

Türk bilim adamlarının kesintisiz tarihsel sürekliliğini konu alan çalışmalara maalesef rastlanmamaktadır. Cabir Bin Hayyan ve İbn Türk El_Ceyli ile 700’lü yıllarda başlayan 1300 yıllık bir tarihsel süreklilik halen incelenmeyi, araştırılmayı beklemektedir.

Türkleri bu bilimsel keşiflere yöneltenler ise bulundukları coğrafyalarda bozkır coğrafyasının zorlukları Türkleri doğayı gözlemleyerek doğadan teknik çözümler üretme konusunda teşvik edici olmuştur. Bu konuda da sayısız inovasyon örnekleri verilebilecektir.

Tarımın başlangıcı, yabani bitkilerin ehlileştirilmesi, atın evcilleştirilmesi bu şekilde doğanın sunduğu imkanların, zorlu yaşam koşulları neticesinde bilimsel çözümlere dönüştürülmesi Türklerle mümkün olmuştur.

Ayrıca bozkır yaşantılarına ilaveten Anavatan Güney Sibirya’nın sunduğu sulak ortamlar, Beşnehirler ve ardından ulaştıkları Maveraünnehir bölgesindeki nehirler, yeraltı ve yerüstünde sulama kanallarının ve ayrıca deniz ulaşım araçlarının yönetilmesi konusunda da Türkleri bilimsel keşiflere yönlendirmiştir.

Bunlar henüz incelenmemiş araştırılmamış konulardır. Türk Devletler Teşkilatı kapsamında Türk bilim adamları tarafından ortaklaşa envanterinin ortaya serilmesi önem kazanmaktadır. Bu konuda Azerbaycan Türklerinden Doç. Dr. Aybeniz Rahimova Türk dünyası bilim adamları serisini düzenli olarak hazırlamakta ve yayınlamaktadır.

Türk Dünyasının Bilim Adamları dizisi, Bakü Mektubu

Türklerin en çok ilerleme kaydettikleri bilim dalları gökbilim (astronomi) ve matematik olmuştu. Çünkü bulundukları zorlu coğrafya koşullarında pratik çözümlere olan ihtiyaçlarını bu iki bilime yoğunlaşarak edinmeye çalışmışlardır.

1000’li yıllara kadar bilimsel keşifler ve icatlar Türklerin Asya ve Türkistan sahasında özellikle ileriye gitmiş ve fakat Azerbaycan üzerinden Anadolu’ya intikal ettiklerinde ise bin yıl boyunca sürecek ve bilimde duraklama devrine geçilmiştir. (Kaynak: Türk Tefekkür Tarihi )

Ülkemizde bilim adamları ile ilgili kitaplarda başlık olarak İslam Bilim Adamları tarzında bir isimlendirme tercih edilmiş ve Türk bilim adamları vurgusu maalesef söz konusu olmamıştır.

Türklerin bilimdeki katkıları Amerikalı arkeolog ve yazar Frederick Starr tarafından Kayıp Aydınlanma PDF başlığı ile eser olarak yayınlanmıştır, bu kitapta Türklerin bilimsel katkıları da detaylı olarak incelenmiş bulunmaktadır.

Türkistan coğrafyasında yaşanılan Türk bilimsel gelişme ve aydınlanması 1000 yıla ulaşan bir duraklamanın ardından Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin kurulmasıyla birlikte yeniden canlanma göstermiş ve Türk bilim adamları dünya çapında icat ve keşiflere damgalarını vurmuşlardı.

Atatürk’ün “Hayatta en hakiki yol gösterici bilimdir” özdeyişi ise düşünme yönteminin bilimsel olduğunun en büyük göstergesidir. Askerlik bir sanat olduğu kadar bir bilimdir. Atatürk, bir dehadır dahidir. Onlarca kitap yazmıştır, yüzlerce bilim adamını, Türk Tarih Tezi konusunda teşvik etmiş ve onlara monografiler yazdırmıştır. Atatürk, düşünce yönetiminde, fikirleri ve işleri delege etmeyi bir sanat haline getirmiştir.